Zet eens een Stilleven op

De workshop stilleven schilderen in acryl is halverwege. De eerste twee avonden hebben we besteed aan het opzetten van een stilleven in stappen. Het is een oefening in het klassieke stilleven, dus we schilderen realistisch. Doel is: alle vormen in het platte vlak zo overtuigend mogelijk suggereren als driedimensionale vormen. Een juiste weergave van licht en schaduw in alle gradaties is daarvoor fundamenteel.
Om alle aandacht te kunnen geven aan de verschillende toonwaarden, hebben we gewerkt met één kleur (bij voorkeur een aardkleur) plus zwart en wit om de toonwaarde te verlichten of te verdonkeren. Dat was hard werken. 
Om een indruk te geven hoe dat zou kunnen, hieronder mijn opzet in 6 stappen. Als kleur koos ik gebrande sienna. 

Eerst een eenvoudig contourschetsje in potlood. De kunst is om alle voorwerpen telkens zo goed mogelijk aan elkaar af te meten, zodat de verhoudingen en het perspectief overeenstemmen met wat je ziet.

Dan volgt een eerste opzet in acryl. Ik gebruik hier uitsluiten een rechte brede kwast (bij de schacht gemeten ca. 1,5 cm) om te voorkomen dat ik meteen al details uitwerk. Het gaat om de hoofdvormen die ik waarneem. Wel probeer ik daarin al zo veel mogelijk iets van de toonwaarde aan te geven.

Dat kan beter, zie ik. De toonwaarden in de kruik en de vaas links daarvan zijn veel donkerder en liggen veel dichter bij de donkerste waarden die ik vind in het lage bolle vaasje in het midden. Dat pas ik dis aan en ik neem daarbij ook de liggende oorkruik links mee.

Nu deze vormen meer zwaarte hebben gekregen, heb ik behoefte de achtergrond - een belangrijke restvorm voor het geheel van de compositie - mee te laten spelen. Om die toch wat te laten contrasteren met het bruin, zet ik die in een grijswaarde op uit zwart en wit. Ook de ruimte onder het tafelblad maak ik donkergrijs, waardoor het meer in de ruimte komt te staan.

Hoe relatief toonwaarden zijn blijkt hier maar weer eens: aan de kruik en de vaas links ervan heb ik nu niets gedaan, maar door het verdonkeren van de achtergrond lijken die opeens minder donker.

Het resultaat geeft me voldoende vertrouwen om op deze voet door te gaan. Ik trek de achtergrond verder door naar rechts en breng de toonwaarden van het vaasje in het midden en het kannetje rechts nu op het juiste 'gewicht' ten opzichte van de rest. Het wordt nu steeds duidelijker dat het laken dat onderaan van links naar rechts ligt en dan naar beneden valt, een belangrijke tonale rol in dit geheel speelt.

In de laatste stap van deze eerste opzet werk ik dus de vorm van het witte laken uit en tevens van de andere doek, die tussen het bolle vaasje en het kannetje rechts door kronkelt. En ik versterk nog een paar hooglichtjes.

Volilá, klaar voor verdere uitwerking in detail!